W 2012 roku rozpoczęliśmy akcję „Ocalić od zapomnienia” (czytaj więcej), której celem było przywrócenie pamięci o ofiarach mordu katyńskiego pochodzących z terenu gminy Nowa Dęba.  Wśród pomordowanych znaleźli się funkcjonariusze Policji Państwowej, którymi byli:

1. st.post.PP Jan Strojek, urodzony w Tarnowskiej Woli, aresztowany 9 kwietnia 1940 r. przez NKWD. 24 kwietnia 1940 r. zostaje wywieziony do Lwowa, a 30 września 1940 r. przekazany do NKWD w Kirowogrodzie. Niestety jego dalsze losy są nieznane, lecz można przypuszczać, iż zginął z rąk NKWD.

2. post.PP Józef Jadach urodzony w Jadachach, który służbę w policji pełnił od 1934 r. we wrześniu 1939 r. był policjantem w Toruniu. Zginął z rąk NKWD w Twerze. Pośmiertnie awansowany do stopnia aspiranta Policji Państwowej. Jego nazwisko znajduje się w Księdze Cmentarnej Polskiego Cmentarza Wojennego w Miednoje.

Józef Jadach doczekał się godnego upamiętnienia. Opracowana została jego nota biograficzna (czytaj więcej), a  dzięki zaangażowaniu młodzieży z grupy Nowodębscy Patrioci na nowodębskich plantach posadzono ku jego czci Dąb Pamięci (czytaj więcej).  Kilka dni temu z portalem InfoNowaDeba skontaktowała się rodzina st. post. Jana Strojka, przesyłając nam notę biograficzną Katyńczyka, która prezentujemy poniżej. Kontynuując akcje podejmiemy działania, by w kolejną rocznicę mordu katyńskiego na nowodębskich plantach posadzono drugi Dąb Pamięci. Tym razem ku czci st. post. PP Jana Strojka.

Wojciech Bulanowski
Marek Ostapko

St. post. Jan Strojek
(1886 – po 1940)

Nota biograficzna

Dziś po 76 latach od Zbrodni Katyńskiej,  po tym, kiedy prawda o niej – została „odkryta”   zobowiązani jesteśmy  do nieprzemijającej pamięci o tym niespotykanym fakcie w dziejach cywilizowanego świata.

5 marca 1940 roku na mocy decyzji najwyższych władz Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich zawartej w tajnej uchwale Biura Politycznego KC rozstrzelano 21 768  obywateli Polski, w tym ponad 10 tys. oficerów wojska i policji.

Symbolem egzekucji ofiar, uznanych za „wrogów władzy sowieckiej”  były strzały w tył głowy z broni krótkiej. Egzekucji  dokonała radziecka policja polityczna NKWD. W latach 1940–1990 władze ZSRR zaprzeczały swojej odpowiedzialności za zbrodnię katyńską do 13 kwietnia 1990 roku kiedy oficjalnie przyznały, że była to „jedna z ciężkich zbrodni stalinizmu”. Wiele kwestii związanych z tą zbrodnią nie zostało jak dotąd wyjaśnionych.

Ofiary zbrodni katyńskiej grzebano w masowych grobach w Katyniu pod Smoleńskiem, Miednoje koło Tweru, Piatichatkach na przedmieściu Charkowa, Bykowni koło Kijowa i w przypadku ok. 6–7 tys. ofiar w innych nieznanych miejscach.

Miejsca masowych grobów ofiar Zbrodni Katyńskiej stały się polskimi nekropoliami narodowymi  miejscami wiecznego spoczynku  elity narodu polskiego.

Wśród ofiar sowieckich oprawców znaleźli się oficerowie Wojska Polskiego i funkcjonariusze Policji Państwowej związani z naszym terenem. Na tzw. ukraińskiej liście katyńskiej widnieje nazwisko Jana Strojka brata mojego dziadka Andrzeja.

Jan Strojek urodził się w 1886 roku w Tarnowskiej Woli był synem Wojciecha i Magdaleny.

Przed pierwszą wojną światową w latach 1907 – 1910 służył w armii austriackiej w której dosłużył się stopnia kaprala. Po odrodzeniu się Państwa Polskiego wstąpił w 1918 do Wojska Polskiego służył w Żandarmerii Krajowej. Zadaniem Żandarmerii było opanowanie gwałtów i nadużyć, jakich dopuszczały się zorganizowane bandy rozzuchwalone bezkarnością i korzystające z chwilowego braku służby bezpieczeństwa w odradzającej się Polsce. W 1919 roku  Żandarmeria Krajowa została wcielona do Policji Państwowej.

Po wojnie polsko-bolszewickiej służył, jako starszy posterunkowy w Policji Państwowej.  W 1931 roku przeszedł na emeryturę. Mieszkał wraz z żoną i dziećmi w Oleszycach na ziemi Lubaczowskiej prowadząc gospodarstwo rolne.

9 kwietnia 1940 roku został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD. 24 kwietnia wywieziono go do Lwowa a 30 kwietnia przekazano NKWD w Kriwogordzie, miasta w centralnej części Ukrainy, około 250 km na południe od Kijowa.

Oskarżony o to:, „że będąc na służbie w byłej polskiej policji, jako starszy posterunkowy prowadził aktywną walkę przeciw ruchom rewolucyjnym, prześladował rewolucyjnie ukierunkowanych ludzi, aresztował i przekazywał sądowi wyżej wymienionych, za co był nagradzany przez byłe państwo polskie medalem…”, Mimo, że prowadzący śledztwo napisał, „dowodów rzeczowych w sprawie nie ma”, wyrokiem Kolegium Specjalnego NKWD ZSRR „za aktywną walkę przeciw ruchom rewolucyjnym” został skazany na 8 lat poprawczego obozu pracy.

Dalsze losy Jana Strojka nie są znane zmarł lub został zamordowany przez NKWD.

Ostatnim rozdziałem represji było zaliczenie  grupy „społecznie niepewnych”, żony wraz z dziećmi starszego posterunkowego Jana Strojka.

Centralny, tajny rozkaz NKWD nr 001223 z 11 października 1939 roku nakazywał organom NKWD sporządzenie i dostarczenie  spisów „elementów antysowieckich”.  Byli to min:

– urzędnicy aparatu państwowego,

– policjanci

– szlachta, ziemiaństwo, kupcy, bankierzy, przemysłowcy,

– członkowie stowarzyszeń religijnych i wyznaniowych

Na stronie internetowej Lubaczowa opisano okresy aresztowań i deportacji ludności polskiej, data 13 kwietnia 1940 roku zbiega się z datą aresztowania Jana Strojka być może w ramach tej samej akcji zostali aresztowani jego bliscy.

Na mocy specjalnego dekretu Rady Najwyższej ZSRR mieszkańcy stali się obywatelami Związku Radzieckiego i doświadczyli okupacyjnego terroru: aresztowania w 1939 r. i deportacje w 1940 r. W dwu wielkich akcjach 10 lutego i 13 kwietnia 1940 roku wywieziono na Sybir znaczną część miejscowej inteligencji. Aresztowanych wywożono do więzień we Lwowie (Brygidki). Wielu z nich zostało zamordowanych przez NKWD w chwili wycofania się wojsk sowieckich w czerwcu 1941 roku.

Żonę Jana Strojka wraz z dziećmi córką Zofią i synem Zbigniewem wywieziono na Syberię w 1940 roku ich dalsze losy nie są znane.

Historia września 1939 roku, kiedy to  na Polskę napadły hitlerowskie Niemcy a 17 września wschodnią granicę przekroczyła Armia Czerwona przez wiele lat była fałszowana. Początkiem jest tak zwane „kłamstwo katyńskie„,  po wielu latach pomimo zaangażowania wielu osób i instytucji nie zostały wyjaśnione wszystkie kwestie odnalezione miejsca spoczynku pomordowanych na wschodzie.

21 tysięcy oficerów Wojska Polskiego, policjantów zostało uwięzionych. Poddano ich śledztwu, a wiosną 1940 roku zabito, tylko dlatego że byli Polakami i po powrocie w rodzinne strony mogli być zalążkiem ruchu oporu wobec władzy komunistycznej.

Naszym obowiązkiem jest zachować pamięć o tych, którzy zostali unicestwieni fizycznie a następnie mieli zostać zapomniani.

Andrzej Strojek

W opracowaniu korzystałem z książki Pana Bogusława Szwedo „Tarnobrzeski słownik katyński”, w której autor opisał notę biograficzną Jana Strojka, również dzięki uprzejmości autora otrzymałem zdjęcie Jana Strojka z więzienia NKWD.

Lista 40 Katyńczyków ukazała się  w Tarnobrzeskich zeszytach historycznych.

Biogramy osób związanych z powiatem tarnobrzeskim, które zginęły wiosną 1940 roku w Katyniu oraz innych miejscach zagłady w ZSRR przybliża książka Tadeusza Zycha „ Tarnobrzescy Katyńczycy”.

Dużym źródłem wiedzy przy przygotowywaniu tej noty były strony internetowe min:

www.karta.org.pl;   www.lubaczow.pl ;  www.wikipedia.pl