Meteoryt Krządka

6

Znalezisko

W lipcu 1929 roku na ćwiczeniach wojskowych w Obozie Ćwiczebnym Dęba w rejonie wsi Krzątka ( dawniej nazywanej Krządka ) przebywał geolog Józef Gołąb. Urodzony w Żurawicy koło Przemyśla naukowiec był asystentem w Katedrze Geologii Uniwersytetu Poznańskiego, a później profesorem nadzwyczajnym, twórcą i kierownikiem Katedry Hydrogeologii Uniwersytetu Warszawskiego. Żołnierze ćwiczyli rzut granatem, a do tego celu wykorzystywali zebrane z pól kamienie ułożone w stosy. W jednym z takich stosów geologowi rzucił się w oczy kawałek skamieniałego drzewa. To znalezisko zachęciło naukowca do udania się do wyrobiska żwiru znajdującego się około 1,5 km na południe od wsi Krządka. Chcąc znaleźć więcej skamieniałości wykonał parę odkrywek. W jednej z nich na głębokości ok 2-2,5m w ścianie wykopu zauważył okrągławą bryłę żelaza. Opisywał ją tak: „miała kształt krótkiego stożka, z wszystkich stron gładko obtopionego oprócz podstawy, która była jakby chropowata. Okaz pokrywała czarna, w niektórych miejscach lśniąca otoczka”. Był to meteoryt. Nadano mu nazwę Krządka. 

Fot.1 Rysunek meteorytu Krządka według J.Gołąba

rys-meteoryt

Źródło: J.Pokrzywnicki, I Meteoryty Polski…, 1964

Meteoryt Krządka ważył 2-3kg. W literaturze opisywany jest jako meteoryt żelazny, prawdopodobnie oktaedryt, bardzo gruboziarnisty, typu Ogg. Spadł prawdopodobnie w okresie zlodowacenia krakowskiego, gdyż znajdował się w żwirach mieszanych z tego okresu. Po wydobyciu został przetransportowany do Poznania. Na jednym z boków posiadał dwie równoległe niegłębokie, parucentymetrowe rysy, które mogły powstać przy otarciu się o przelatujący obok inny odłam. Przechowywany był na Uniwersytecie w Poznaniu, jednak po zbombardowaniu miasta przez Aliantów w 1944 roku zaginął. 

[ads]

Hipoteza

Wszelka literatura dotycząca meteorytów znalezionych w Polsce jako miejsce znalezienia podaje wyrobiska żwiru ok 1,5 km na południe od wsi Krzątka, ale jednocześnie określa przybliżone współrzędne geograficzne φ=50˚22’ λ=21˚44’. Niestety nie zdefiniowano układu, w którym sporządzone są te współrzędne, tzn. czy mamy tu do czynienia z układem z roku 1936 i elipsoidą odniesienia Bessela, czy z układem z czasów wydania książek, czyli układem z 1953 roku i elipsoidą odniesienia Krasowskiego. Powoduje to problem z identyfikacją miejsca znalezienia meteorytu Krządka. Gdybyśmy zawierzyli podanym współrzędnym, to na mapie trafilibyśmy do Majdanu Królewskiego w rejon Gimnazjum. Niestety jest to trop mylny, gdyż nie znajduje się 1,5 km od Krzątki. Rozmawiając ze starszymi ludźmi na ten temat, w relacjach występuje trop, że: „ kiedyś coś tam znaleźli w żwirowni między Krzątką a Pietropolami”. Mogłoby to być prawdopodobne, gdyż za stadionem w Krzątce przy drodze na Pietropole znajduje się nieczynna żwirownia w odległości ok 1,5 km od centrum wsi. Jej współrzędne (w używanym obecnie na świecie układzie współrzędnych i elipsoidzie odniesienia WGS 84) to 50˚23’34″N 21˚51’11″E. 

Fot.2. Hipotetyczne miejsce znalezienia meteorytu Krządka

zwirownia

Źródło: maps.google.pl

Fot.3. Widok żwirowni obecnie

zwirownia2

Źródło: Autor

Nowy ślad

Na początku grudnia 2012 roku na stronie internetowej impactika.com prowadzonej przez Anne Black został zaoferowany do sprzedaży meteoryt „stary i z historią”. Podpisany był jako Krzadka. Wywołało to poruszenie wśród polskich badaczy meteorytów, którzy próbowali się skontaktować z właścicielką serwisu pośredniczącą w sprzedaży. Niestety nie udzieliła żadnych szczegółowych informacji zasłaniając się tajemnicą handlową. Podała tylko, że meteoryt Krządka nabył prywatny kolekcjoner. Nie udzieliła też informacji skąd pochodził sprzedany okaz, co niestety uniemożliwiło identyfikację, czy sprzedany fragment pochodził rzeczywiście z polskiego meteorytu zaginionego w czasie wojny. 

Fot.4. Sprzedany fragment meteorytu opisany jako Krzadka

fragment

Źródło: wiki.meteoritica.pl, Autor: Anne Black

Mieszkaniec

decadend@o2.pl

Bibliografia:

  1. J. Pokrzywnicki, I Meteoryty Polski. II Katalog meteorytów w zbiorach Polskich, w: Studia Geologica Polonica vol. XV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1964

  2. A.S. Pilski, Nieziemskie skarby. Poradnik poszukiwacza meteorytów. Prószyński i S-ka, Warszawa 1999

  3. J. Woreczko, Doniesienia z Wiki. Szukając skamieniałości, Meteoryt, 1, 2013,

  4. Wiki.meteoritica.pl

————————

ban-www-MM beggwspolnoty

6 KOMENTARZE

  1. Jestem pod wrażeniem pracy wykonywanej przez autora tych ostatnich regionalistycznych artykułów.

    Browarek „Dżejsa” dla autora, kimkolwiek on jest.

    Kłaniam się.

ZOSTAW ODPOWIEDŹ

Please enter your comment!
Please enter your name here