Promocja książki pt. Poligon Werhmachtu "Południe"

W dniu 11 lutego br. w wypełnionej po brzegi Sali Kameralnej Samorządowego Ośrodka Kultury miało miejsce spotkanie promocyjne książki nowodębianina Tomasza Sudoła pt. \”Poligon Wehrmachtu Południe\” wydanej przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie.

Organizatorami spotkania byli: Oddział IPN w Rzeszowie, Nowodębskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne oraz Samorządowy Ośrodek Kultury w Nowej Dębie.

Wśród ponad 200 przybyłych na spotkanie gości znaleźli się m.in. podpułkownik w stanie spoczynku Kazimierz Bogacz, podpułkownik  Adam Nowotny – komendant Ośrodka Szkolenia Poligonowego Wojsk Lądowych w Nowej Dębie, Mirosław Pluta – burmistrz Baranowa Sandomierskiego, Jerzy Wilk – wójt gminy Majdan Królewski,
Wiesław Ordon – Burmistrz Miasta i Gminy Nowa Dęba, Zygmunt Żołądź – zastępca burmistrza, Bogdan Gunio – szef Prokuratury Okręgowej w Stalowej Woli, Ryszard Latawiec – prezes Sanfarmu, ks. dziekan Władysław Włodarczyk – proboszcz parafii w Majdanie Królewskim, ks. wicedziekan Antoni Sanecki – proboszcz parafii w Tarnowskiej Woli, ks. Marek Flis – dyrektor administracyjny Wyższego Seminarium Duchownego w Sandomierzu, ks. Józef Rogowski – proboszcz parafii w Chmielowie. Licznie przybyli również radni gminni i powiatowi, dyrektorzy placówek oświatowych, nauczyciele, żołnierze z nowodębskiego garnizonu Wojska Polskiego, członkowie Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, członkowie Nowodębskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, przedstawiciele Związku Emerytów i Rencistów, członkowie Towarzystwa Kultury Powszechnej Ratusz.

Obecne na spotkaniu były również rodziny osób, których relacje znalazły się w książce o poligonie. Oddział IPN w Rzeszowie reprezentowali Marcin Bukała i Mirosław Surdej.
Spotkanie otworzył dyrektor SOK – Krystian Rzemień. Następnie pracownik IPN w Rzeszowie Marcin Bukała przedstawił zadania realizowane przez IPN, opisał tworzoną przez oddział rzeszowski IPN serię wydawniczą w ramach której ukazała się publikacja o poligonie. Następnie głos zabrał autor książki, który przedstawił przy wykorzystaniu map, szkiców i fotografii wybrane zagadnienia z książki: strukturę organizacyjną Wehrmachtu w Generalnym Gubernatorstwie, poligony na terenie GG, granice poligonu \”Południe\”, sprawę wykorzystania poligonu przez Niemców, kwestię przeprowadzanych wysiedleń, obozy pracy przymusowej i jeńców wojennych funkcjonujące na terenie poligonu,  zbrodnie niemieckie wobec robotników przymusowych i jeńców wojennych, przykłady oporu społecznego i działalności konspiracyjnej, represje okupanta wymierzone w Polaków. Dużym zainteresowaniem cieszyła się ta część prezentacji, w której wykorzystano zdjęcia obecne Dęby i okolic, a związane z latami okupacji niemieckiej, o których było dotychczas wiadomo w stopniu marginalnym.

Po zakończeniu wystąpienia autora głos zabrali zebrani w sali kameralnej SOK goście, którzy zadawali pytania autorowi i dzielili się swoimi refleksjami. Głos zabrał ppłk Adam Nowotny, komendant OSPWL, który prezentując multimedialny pokaz slajdów, przedstawił podobieństwa i różnice w charakterze prowadzonych ćwiczeń poligonowych w przeszłości jak i w chwili obecnej. Podzielił się swoimi refleksjami, jakie dostarczyła mu lektura książki. Scharakteryzował również obecne przeznaczenie OSPWL w Nowej Debie. Następnie głos zabrał burmistrz Baranowa Sandomierskiego, który mówił o potrzebie upamiętnienia przez władze samorządowe opisanych w książce miejsc z terenu Nowej Dęby, w których więziono Polaków. Głos zabierały również starsze osoby, które pamiętają lata okupacji niemieckiej. Jedną z takich osób była Weronika Jachyra, która przypomniała o funkcjonującym w czasie wojny w Porębach Dębskich obozie jeńców sowieckich jak również o polskich pracownikach przymusowych zatrudnionych przez okupanta niemieckiego na terenie Dęby. Głos zabrał ppłk w st. spocz. Stanisław Orski, żołnierz poligonu w Dębie od połowy lat 50-tych, który wspominał o swoich kontaktach z mieszkańcami z Dęby, pamiętającymi niemieckie inwestycje poligonowe, m.in. budowę gospodarstwa rolnego w Dębie. W imieniu władz samorządowych autorowi książki podziękował burmistrz Wiesław Ordon. Dyskusję i spotkanie zamknął dyrektor SOK. Dalsza część spotkania odbyła się w kuluarach. Znaczna część uczestników spotkania zakupiła promowaną książkę. Był również czas na dyskusję oraz degustację tłustoczwartkowych pączków z piekarni Stefana Busia.

Spotkanie promocyjne książki dostarczyło zgromadzonym gościom wielu emocji i wzruszeń i dla wielu było podrożą w czasie. Z pewnością było to pierwsze o takim charakterze spotkanie kulturalne w Nowej Dębie. Pierwszy bowiem raz, zaprezentowana została książka bezpośrednio dotycząca gminy Nowa Dęba w czasie okupacji niemieckiej.

Tomasz Sudoł
fot. Tomasz Markowicz