Materiał Partnera
Sadzenie nowych pokoleń drzew to proces wymagający wielu nakładów sił i środków. Jednak żeby wykonać to zadanie trzeba mieć do tego potrzebny materiał, czyli sadzonki drzew. Skąd się one biorą i jak wygląda proces hodowli lasu – rozmawiamy z Leśniczym Remigiuszem Adamczykiem
z Nadleśnictwa Nowa Dęba.
–Miejscem, gdzie są hodowane drzewa jest szkółka leśna. Wyróżniamy dwa typy szkółek – tradycyjne, produkujące sadzonki z odkrytym systemem korzeniowym oraz szkółki kontenerowe, gdzie hodowane są sadzonki z zakrytym systemem korzeniowym. W naszej szkółce nie korzystamy z systemu kontenerowego – wyjaśnia Leśniczy.
PO CO NAM SZKÓŁKI LEŚNE?
Po co nam jednak szkółki leśne? Czy sadzonki od leśnika rosną lepiej? Jak tłumaczy nam Leśniczy Remigiusz Adamczyk rolą szkółki jest zapewnienie optymalnych warunków, aby można było w niej hodować każdy gatunek który jest potrzebny do posadzenia w lesie, a nie jest to zadanie proste. Praca w szkółce wymaga wiedzy i umiejętności planowania. Niektóre gatunki lepiej rozwijają się w słońcu, inne wolą więcej cienia. Nawet samo położenie szkółki nie jest przypadkowe gdyż musi być ona skierowana swoimi kwaterami w odpowiednich kierunkach świata by odpowiednia jej powierzchnia była oświetlona, a pozostała zacieniona.
Co daje nam szkółka leśna? Jak sama nazwa wskazuje rośliny są w niej „szkolone” do samodzielnej egzystencji. Dzięki opiece leśników małe sadzonki, podobnie jak małe dzieci są pielęgnowane (podlewanie, zapobieganie chorobom etc.), a gdy już „dorosną” idą dalej w świat by tam kontynuować swoje dorosłe życie. Szkółki Lasów Państwowych produkują rocznie ok 800 mln sadzonek. 500 mln jest wysadzana w lasach państwowych, reszta trafia do prywatnych odbiorców. 49% to gatunki liściaste.
SKĄD BIERZMY NASIONA?
Zanim nasiona trafią na szkółkę muszą najpierw zostać zebrane w lesie. Wytrawny zbieracz żołędzi potrafi zebrać nawet 50 kilogramów dziennie. Trzeba jednak pamiętać, że pracownicy Lasów Państwowych nie mają jednak monopolu na nasiona. Ich smak uwielbiają wiewiórki, myszy, dziki i jelenie. Dobrze mieć świadomość, że nasion nie zbiera się „gdzie popadnie”. Zbieramy je w specjalnych miejscach np. gospodarczych drzewostanach nasiennych, wyłączonych drzewostanach nasiennych i źródłach nasion. To tam rosną zdrowe i wysokiej jakości drzewa gwarantujące nam obfite zbiory. O tym, że znajdujemy się na terenie gospodarczego drzewostanu nasiennego informuje nas przerywana żółta opaska na drzewach. Zebrane nasiona są czyszczone, ważone, a następnie trafiają do leśnego magazynu gdzie czekają na wysiew. Zanim to nastąpi muszą one przejść badania w stacji oceny nasion. Tam są oceniane pod kątem czystości, zdrowotności i siły kiełkowania
OGROM PRACY
Pracy w szkółce jest naprawdę dużo i nie kończy się ona na zasianiu nasion i wyhodowaniu drzewek. To ciągła pielęgnacja: od podlewania przez pielenie po konieczne opryski chemiczne zabezpieczające sadzonki przed chorobami grzybowymi. Aby uzmysłowić sobie ile wysiłku wymaga praca w szkółce wystarczy, że przypomnimy sobie porządki w naszym przydomowym ogródku a następnie przemnożymy ten trud przez kilka hektarów. Kiedy sadzonki trafiają do lasu? Wszystko zależy od czasu i wieku drzewa. W Nadleśnictwie Nowa Dęba preferuje się odnowienia wiosenne, aczkolwiek na jesieni w niewielkich ilościach też prowadzi się te prace. Wielkość drzewek przeznaczonych do odnowień waha się od 1 roku dla sosny pospolitej po materiał 2-3 letni dla pozostałych gatunków.
CO DALEJ Z SADZONKAMI?
Wczesną wiosną, gdy gleba rozmarznie i wystarczająco wyschnie, pracownicy szkółki pod okiem leśniczego szkółkarza przystępują do wyjmowania sadzonek. Ważne są tu odpowiednie warunki wilgotnościowe gleby, ponieważ gdy będzie zbyt sucho lub przeciwnie – zbyt mokro, to może dojść do uszkodzenia systemu korzeniowego. Sadzonki mogą być wyjmowane na różne sposoby: ręcznie, częściowo zmechanizowanie, lub w pełni mechanicznie ( dotyczy to szkółek kontenerowych). Pierwszy sposób jest bardzo pracochłonny i mało wydajny, ale stosowany gdy warunki na szkółce nie pozwalają na wyjęcie mechaniczne lub wysokość sadzonek nie pozwala na wjazd ciągnika z wyorywaczem gdyż mogłyby by ulec uszkodzeniu. W drugim przypadku specjalne wyorywacze odpowiednio spulchniają i rozluźniają glebę, co ułatwia ich późniejsze ręczne wydobycie, a tym samym przyśpieszając prace i zapobiegając uszkodzeniu systemu korzeniowego. Z kolei w sposobie mechanicznym – nie stosowanym w szkółkach Nadleśnictwa Nowa Dęba – specjalne maszyny i urządzenia umożliwiają wyoranie sadzonek, otrząśnięcie ich z nadmiaru gleby, a nawet spakowanie w pęczki.
Bez względu na sposób wyjmowania sadzonek, czynności te są wykonane tak, aby nie dopuścić do uszkodzenia sadzonek przez zranienie, złamanie części nadziemnej lub okaleczenie systemu korzeniowego. Korzenie sadzonek są bardzo wrażliwe na przesychanie, dlatego po wyjęciu młodych drzewek z gleby zabezpieczane są na tą okoliczność. Po wyjęciu z gleby materiał sadzeniowy podlega tzw. sortowaniu, czyli klasyfikacji jakościowej. Podczas tego etapu pracownicy sprawdzają czy przygotowywane przez nich sadzonki spełniają określone wymagania. W czasie sortowania kontroluje się m.in. czy sadzonki nie są uszkodzone, czy ich część nadziemna ma odpowiednią wysokość, a system korzeniowy ma wystarczającą długość, oraz czy szyja korzeniowa ma pożądaną grubość. Kolejnym etapem jest przechowywanie sadzonek. Zanim wyjadą do miejsca sadzenia, co może nastąpić zaraz po wyjęciu sadzonek lub nawet po kilku dniach, są one odpowiednio zabezpieczane przed przesychaniem np. poprzez żelowanie. Ostatnim etapem drogi sadzonek ze szkółki do miejsca sadzenia jest ich transport. Czynności związane z załadunkiem, przewozem i rozładunkiem podobnie jak poprzednie prace muszą być wykonywane szybko, żeby nie przesuszyć systemu korzeniowego, ale i ostrożnie, aby nie uszkodzić sadzonek. Po przewiezieniu i rozładunku sadzonek w leśnictwach są one zadołowane w pobliżu miejsca sadzenia. Dół z sadzonkami okrywany jest świerkowymi lub jodłowymi gałęziami, aby ochronić je przed działaniem słońca. Tak zabezpieczone sadzonki czekają na posadzenie.
WARTO ODWIEDZIĆ SZKÓŁKĘ LEŚNĄ
Na terenie Nadleśnictwa Nowa Dęba znajduje się Leśnictwo Szkółkarskie Bukie. Siedziba szkółki mieści się w słynącej z wyjątkowych walorów przyrodniczych Budzie Stalowskiej i stanowi element ścieżki edukacyjnej Berówka. Leśnictwo Szkółkarskie Bukie składa się z dwóch szkółek: szkółki Bukie w Stalach Siedlisko i szkółki Stary Staw w Budzie Stalowskiej. Powierzchnia produkcyjna szkółek wynosi 6,95 ha. Na szkółkach hodowane są gatunki drzew. Z iglastych są to: sosna zwyczajna, świerk pospolity, jodła pospolita i modrzew europejski. Z liściastych hodowane są: dąb szypułkowy, buk zwyczajny, olsza czarna, grab pospolity, lipa drobnolistna, klon zwyczajny, klon jawor, brzoza brodawkowata. Dla zwierzyny leśnej odżywiającej się owocami hodowane są krzewy: śliwa i tarnina. W Nadleśnictwie Nowa Dęba produkuje się rocznie średnio od 1,5 mln- 2 mln sadzonek. Większość z nich jest wysadzana w lasach państwowych, natomiast część z nich sprzedawana jest odbiorcom indywidualnym. Niewielka część sadzonek jest przekazywana bezpłatnie w trakcie akcji społecznych i kampanii edukacyjnych realizowanych przez Lasy Państwowe i Nadleśnictwo Nowa Dęba.
Szkółka prowadzi szeroką działalność edukacyjną z której warto skorzystać. Leśniczy szkółkarz, oprowadzający grupy szkolne i przedszkolne przedstawia tematykę związaną z zadaniami i działalnością Nadleśnictwa Nowa Dęba oraz ze szkółkarstwem leśnym. Opowiada o zadaniach jakie stoją przed szkółkarzem, jego problemach i sposobie funkcjonowania szkółki. Duży nacisk jest kładziony na edukację ekologiczną oraz bezpieczeństwo przeciwpożarowe. Warto z tej oferty skorzystać by w ten sposób poszerzyć swoją wiedzę na temat szeroko rozumianej gospodarki leśnej oraz pracy polskich leśników.
Kontakt do Leśnictwa Szkółkarskiego Bukie:
Buda Stalowska 3/1
39-460 Nowa Dęba
tel. st. (15) 846 73 68
Źródło: Nadleśnictwo Nowa Dęba
